Grăp bliư̆ truh yan apuôt wiă, phung djuê ana Êđê drei apuôt wiă dŭ pioh mdiê, akuôi . . . amâo dưm pioh hlăm sang ôh, ƀiădah diñu mâo sa boh hjiê mdơ̆ng ti djiêu amâo dah ti ôk sang dlông a wan.

Hjiê anei arăng mdơ̆ng ngă hlăm brô sa êwang tai mâo pă ƀĕ kmeh, ƀăng bhă thâo kđăl pŏk ti êngao. Sang điêt anei jing hjiê, kăp dưm pioh jih jang mnơ̆ng pĕ apuôt wiă mơ̆ng pưk hma.

Hlăm hjiê anei jing anôk kăp dưm, mkăm pioh mnơ̆ng ƀơ̆ng huă, dŭ ba mơ̆ng pưk hma msĕ si mdiê, ktơr, hbei ƀlang, akuôi . . . asăr mjeh pioh kơ yan bŭh pla ti tluôn êdei (thŭn dei).

Phung djuê ana Êđê drei bhiăn pioh kriê mta mdiê mjeh dưm mdê leh anăn mta mdiê kăp yua ƀơ̆ng huă dưm mdê anôk mơh. Lu mta mjeh mnơ̆ng pla msĕ si: Boh êyăn, trŏng, amrê̆č, boh giêt, boh plei, kmŭn êa, kmŭn tuk, ktơr . . . arăng bhiăn yuôl ti dlông ti akiêng bhôk hjiê amâo dah trôk dưm hlăm đĭng kram đĭng mơ’ô akăt bi sir mgang huĭ muôr kƀoh ƀơ̆ng.

Mdiê mjeh arăng pioh dưm hlăm brŏng mñam hŏng đrao mơ’ô, hwiê leh năn mâo kdruă truă sir čiăng mgang kơ phung muôr hdăm čĭm čap huĭ ngă bi rai.

Kơyuadah ênuk mphŭn dô dih thâo mâo pioh hĕ mjeh mdiê, mjeh ktơr dleh dlan s’năk êjai ăt dôk hlăm klei hdĭp duah mă pô ƀơ̆ng rông mă pô mâo đa thŭn amâo djŏ yan amâo djŏ êa hjan amâo dah truh mlan kđiă ngiêk dơ̆ng mâo klei ư̆-êpa yơh. Mâo klei m’yun kơ diñu kơyua mâo hĕ hjiê mdiê, gŏ sang adôk trei mđao đru mtrah mbha kơ gŏ sang mâo klei ư̆-êpa, diñu bi đru hgŭm čung găn klei dleh knap.

Hlăm ênuk drei ară anei ƀiă hin s’năk dưi thâo lŏ duah ƀuh dlăng hjiê mdiê msĕ si drei lač anei hlăm Ƀuôn sang phung djuê ana Êđê drei.

———————-

Mỗi khi vào mùa vụ, người Ê đê thu hoạch lúa thóc, kê…thường không cất trong nhà, mà họ có một ngôi nhà bên cạnh hoặc sau nhà sàn dài.

Nhà được xây dựng 1 gian 4 cột, phần cửa đều được mở ở phía ngoài. Nhà là kho, chứa đựng sản phẩm nông nghiệp sau khi thu hoạch.

Trong kho thóc này là nơi cất chứa, dự trữ lương thực, nông sản như lúa, bắp, sắn, kê… hạt giống cho mùa vụ sau.

Người Ê đê bố trí phần giống và lúa ăn riêng biệt. Các loại hạt giống như: Mướp, cà, ớt, bầu bí, dưa nước, dưa bở, bắp… thường treo lên cao và ở một góc kho hay cho vào ống tre đậy kín chống mối mọt.

Lúa giống được đựng vào các bồ đan bằng nứa, mây và có nắp tránh bị côn trùng chim chóc phá hoại.

Vì trước đây làm ra hạt thóc, hạt bắp rất khó lại trong điều kiện kinh tế tự cung tự cấp nên có năm mất mùa hoặc tới mùa giáp hạt là đói. May có kho thóc, nhà còn thì san sẻ cho nhà hết, cùng nhau dìu qua khốn khó.

Ngày nay những kho thóc như vậy hiếm khi thấy ở các Buôn làng Ê đê.

——-

———————-

Người viết + dịch Êđê: H Jien Ayun

Ảnh: Nhà chứa thóc lúa giống năm 1974 được chụp bởi nhiếp ảnh gia Henri Bancaud tại một Buôn Làng người Ê đê

———————-